کد مطلب:106399 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:256
[صفحه 584] سفه: رذیله ی اخلاقی كه در مقابل صبر قرار گرفته است و به تزلزل و بی ثباتی منجر می شود اكله: نام هر چیز خوردنی سرزمین شما به آب نزدیك و از آسمان دور است. عقل شما سبك و فكرتان ابلهانه است و عجول هستید (حلم خود را در جای خود به كار نمی برید) هدف هر تیری، غذای هر خورنده ای و هدف هر تیراندازی واقع می شوید. معنای فرموده امام (ع) كه فرمود: زمین شما به آب نزدیك و از آسمان دور است از فرمایش رسول خدا قبلا دانسته شد. نزدیكی زمینشان به آب اشاره به این است كه زمین بصره از سطح دجله پست تر است و به دریا نزدیك، دجله نسبت به آن بلندتر است و این وضعیت دلیل سرازیر شدن آب به باغها و آب دادن نخلستانها روزی یك یا دو بار است. اما دور بودن بصره از آسمان به دلیل پست تر بودن آن از سرزمینهای دیگر است. گفته اند دورترین نقطه زمین از آسمان زمینهای كنار دریاست و این از چیزهایی است كه علم رصد بر آن دلالت دارد و علمای نجوم با استدلال آن را ثابت كرده اند. بعضی از علما گفته اند كلام امام (ع) در این جا برای نكوهش است و نظر به معنای ظاهر ندارد. چون اهل بصره دارای اوصاف نكوهیده ای بوده اند كه امام (ع) درباره آنها برشمرد. به این دلی ل از نزول رحمت آسمان وجود الهی به دورند و مستحق نزول عذاب الهی اند. در عرف نیز صحیح است به كسی كه دارای اوصاف پست باشد گفته شود كه از آسمان به دور است. فرموده است: خفت عقولكم اشاره به این است كه استعداد مردم بصره برای درك انواع مصالح خود اندك و عقلشان در نظم امور ضعیف است. غفلتشان از كارهای لازم، موجب می شود كه در كارهای غیر لازم عجله كنند و این باعث وصف آنها به كند فهمی شده است. فرموده است: سفهت حلومكم بیانگر توصیف مردم بصره به كم خردی، سبكی و كم صبری است. فرموده است: فانتم غرض لنابل و اكله لاكل و فریسه لصائل صفات سه گانه فوق نتیجه سبك مغزی و كم ثباتی آنان است و به همین دلیل به دنبال دو جمله قبل آورده است، زیرا هر كس قصد اذیت آنها را داشته باشد، با آگاهی به كم خردی آنها در فهم مصالحشان، با نقشه صحیح بدان كار دست می زند. این كه امام فرمود شما هدف هر تیری هستید كنایه از این است كه هدف هر كسی كه بخواهد آنها را اذیت كند واقع می شوند. و این كه فرمود خوراك هر خورنده ای هستید، كنایه از این است كه هر كس بخواهد می تواند در اموال و ثروت و نعمتهای خدادادیشان دست اندازی كند. و این كه فرمود صید هر صیادی قرار می گیرید، ك نایه از این است كه هر كس بخواهد می تواند آنها را به دام اندازد و نابود سازد. الفاظ: غرض، اكله و فریسه را برای مردم بصره استعاره آورده است و مناسبت تشبیه در آنها روشن است. امام (ع) در این گفتار رعایت سجع را فرموده به طوری كه در دو جمله اول و دو جمله بعدی سجع مطرف و در سه جمله ی آخر سجع متوازی وجود دارد.
صفحه 584.